Verhalen ophalen is echt een kunst, verzuchtte een deelnemer aan mijn laatste digitale training. Een techniek die je hiervoor kunt toepassen is het stellen van een narratieve prikkelvraag. Dit is een vraag naar een concrete gebeurtenis en naar een emotie. Als je de vraag goed stelt, levert dat vrijwel altijd een mooi verhaal op. Maar let op: daarbij worden nogal eens wat fouten gemaakt die je liever vermijdt. Verhalen van collega’s kunnen je inzicht geven in het beleid of de veranderingen in jouw organisatie.
1. Met de deur in huis vallen.
Een gesprek bouw je op. Stel je narratieve vraag dus niet meteen, maar wissel eerst wat koetjes en kalfjes uit.
2. Een veel te lange vraag formuleren.
Is je vraag te uitgebreid, dan raakt de ander al snel de draad kwijt. Vraag dus niet: kun je me eens meenemen naar een gebeurtenis in je werk de afgelopen vijf jaar waarbij je dacht: hier ben ik trots op of blij mee of boos over?
Maar bijvoorbeeld: kun je een concrete situatie in je werk in de afgelopen maand beschrijven waarop je echt trots op bent? Houd je vraag dus liefst kort en concreet.
3. Iemands verhaal onderbreken
Doorvragen en samenvatten is wat we hebben geleerd om te doen. Maar bij het vinden van verhalen doen we dat juist niet. Dat brengt iemand meteen uit zijn verhaal. Luisteren is genoeg. Eventueel met bemoedigend knikken en af en toe een ja. Probeer het eens!
4. Genoegen nemen met een abstract of onvolledig antwoord
Niet iedereen is gewend aan het vertellen van verhalen. Wees niet bang voor een stilte en wacht tot een verhaal naar boven komt. Lukt het niet, vraag dan pas door op de verschillende onderdelen. Waar begint je verhaal precies? Wie was de hoofdpersoon? Wat gebeurde er nog meer?
5. Niet vragen naar de betekenis van het verhaal voor de verteller
Je collega vertelt je dit verhaal met een bepaald doel. Vraag dus vooral wat het verhaal voor hem of haar betekent. Een woord als ‘toegankelijkheid’ of ‘klantvriendelijkheid’ betekent voor iedereen wat anders. Die reflectie levert mooie inzichten op.
Waarom zou je eigenlijk verhalen van medewerkers verzamelen? Ze maken een visie, strategie of beleid concreet. Ze vertellen het verhaal bij de feiten en cijfers. Door verhalen kunnen mensen zich in een situatie inleven en in beweging komen. Als je ze verzamelt in een organisatie over een bepaald thema, dan wijzen de verhalen ook nog de weg naar passende interventies. Daarmee kun jij de communicatie in de organisatie helpen verbeteren of een verandertraject versnellen.
Meer tips en veel praktijkverhalen lees je in het boek Storylistening.